Lutherse kerk

Lutherse kerk

  • Spoorwegstraat 8, 6828 AS Arnhem

Voorheen een kerk en nu onderdeel van een gezellig uitgaansgebied. Dat is de zogeheten Lutherse kerk. Een stukje geschiedenis over dit markante gebouw.

Kerk sinds de 18e eeuw

Sinds 1579 was in Arnhem het gereformeerde/calvinistische geloof de enig toegestane godsdienst. Ook de Lutherse geloofsgemeenschap mocht niet openlijk het eigen geloof uitoefenen. Vanaf 1657 stond het stadsbestuur toe dat de lutheranen weer openlijker hun geloof mochten belijden. Zij kwamen bijeen in het huis ‘Bontenburch’ op de Korenmarkt.

Bijdrage in de bouwkosten

De Lutherse gemeente kreeg in 1735 toestemming om het inmiddels bouwvallige Bontenburch te slopen en op die plek een nieuwe kerk te bouwen. Het stadsbestuur gaf zelfs een bedrag van fl 175,00 als een bijdrage in de bouwkosten. Twee jaar later, in 1737, kon de zaalkerk in gebruik worden genomen. Dat jaartal en de spreuk ‘Soli Deo Gloria’ was in de gevel weergegeven, maar in de loop van de tijd verdwenen.

Classicistisch bouwwerk

Dat de voormalige Lutherse kerk een classicistisch bouwwerk is, valt te zien aan o.a. de hoge hardstenen plint en de pilasters. Deze in de muur opgetrokken zuilen worden bekroond met Ionische kapitelen. Daarboven bevindt zich een gepleisterde fries, die wordt afgesloten met een kroonlijst. Ook het fronton (gevelafsluiting), met een sobere versiering, daarboven roept herinneringen op aan de tempels uit de klassieke oudheid.

Dat de kerk vroeger uit één zaal bestond is nog te zien aan de vorm van de boogvensters. Deze vensters waren oorspronkelijk één geheel. Toen het gebouw in de 19e eeuw als pakhuis ging dienen, werden ze dichtgemetseld en werd het pand verdeeld in twee verdiepingen.

Boven de deur is ook een timpaan aangebracht met daarin de afbeelding van een zwaan, het symbool van het lutherse geloof. Dit symbool gaat terug op de Tsjechische kerkhervormer Johannes Hus. Vlak voor zijn terechtstelling als ketter in 1415 sprak hij tot zijn rechters: “Jullie kunnen nu wel een gans (Husa = gans) verbranden, maar na mij zal een zwaan komen”. Maarten Luther werd door zijn volgelingen gezien als de opvolger, dus de zwaan, van Johannes Hus.

Geen kerk meer

Tijdens de oorlogshandelingen van 1795 en 1814 bood de kerk onderdak als nachtkwartier voor de soldaten. In 1898 verliet de Lutherse gemeente de kerk en verhuisde naar een nieuwe kerk aan de Spoorwegstraat. 

Een graanpakhuis geworden 

Het gebouw op de Korenmarkt werd voor fl 19.010,00 gekocht door graanhandelaar Lambert Reijers en ging dienst doen als pakhuis. De graanfamilie Reijers, in het bijzonder Lambert Reijers zelf, bezat naast het gebouw vele andere pakhuizen op en rondom de Korenmarkt.
Tot 1951 bleef het een magazijn/pakhuis voor o.a. ‘Van der Wall & Co’. Dit bedrijf had jarenlang twee deuren verderop (2006: Aspen Valley, Jules) haar hoofdkantoor.

Uitgaansgelegenheid

In de voormalige Lutherse kerk vonden achtereenvolgens een bioscoop (Scène 1 en 2), wisselende discotheken (Bubbles) en andere uitgaansgelegenheden (Luther Dance Café, tussen 1997-2002) een plaats in het gebouw. Nu is 5th Avenue er gevestigd.